Okrugli sto: „Poslednje pesme Mikloša Radnotija”


Okrugli sto: „Poslednje pesme Mikloša Radnotija” održaće se 8. novembra sa početkom od 18.00 časova u Kulturnoj stanici Svilara.

Naslov predgovora Aleksandra Tišme za prvo srpsko izdanje Radnotijevih Borskih beležnica naslov je i okruglog stola posvećenog ovom velikanu poezije, čijih je devet pesama koje čine Borske beležnice ušlo u mnoge antologije svetske poezije.

Radnoti je bio zarobljen u Borskom logoru za vreme Drugog svetskog rata i bio je član tužne povorke Usiljenog marša kojim su nemački okupatori, želeći da logoraše sprovedu do Nemačke, najveći broj njih u toku marša ubili ili iznurili do smrti.

Takvu je sudbinu, u novembru 1944. godine doživeo i sam Radnoti, čije je telo ekshumirano iz masovne grobnice kod mesta Abda u Mađarskoj 1946. Uz ostatke njegovog tela, obeleženog kao telo broj 12,  nalazio se i notes sa porukom ispisanom na pet jezika: Ovaj notes sadrži pesme mađarskog pesnika Mikloša Radnotija“ i adresom u Budimpešti na koju se potencijalni nalazač molio da notes dostavi.

To se i desilo i tako danas znamo za Radnotijeve pesme iz ove zbirke, koje spadaju u najpotresnija svedočanstva užasa koje čovek može prirediti drugom čoveku. 

Grupa logoraša u toku marša od Bora do  Mađarske bila je smeštena upravo u prostoru Ristićeve fabrike svile u kojoj se danas nalazi KS Svilara, što daje poseban povod za organizaciju ovog događaja, koji se priređuje u nedelji u kojoj je Radnoti streljan. 

Mikloš Radnoti bio je mađarski Jevrejin, i kao takav poslat je na prisilni rad u Borski logor. 

O ovom pesniku ljudskog stradanja govoriće Mirko Štark – predsednik Jevrejske opštine Novi Sad, Karolj Kovač – novinar, publicista i autor nekolicine filmova posvećene Radnotiju i Usiljenom maršu, kao i Dragan Stojmenović – urednik Borske bilbioteke koja je objavila nekoliko izdanja Borskih beležnica.

Radnotijeve pesme govoriće Jugoslav Krajnov, a moderator će biti Lazar Jovanov.

O univerzalnosti Radnotijeve umetničke poruke govore možda ponajbolje stihovi pesme Odlomak,  koje je na srpski prepevao Danilo Kiš:

U takvo sam doba živeo na zemlji 

kad čovek beše tako nisko pao

da je svojevoljno, strasno, bez naredbe klao.